Türk el nakışları adından da anlaşılacağı üzere Türklerle beraber doğmuş bir el sanatıdır.

Anadolu’daki kazılarda ortaya çıkan iğneler neolotitik çağdan beri Anadolu’da iğneyle işler yapıldığının kanıtı olsa da işlemelerin ancak 15. yüzyıldaki örneklerine ulaşılabilmiştir. İlk olarak temel ihtiyaçların bir sonucu olarak ortaya çıkan işleme sanatı zamanla gelişerek dekoratif bir şekle bürünmüştür.

Türk el nakışlarının işlendiği bölgenin coğrafyasıyla, kültürel dokusuyla paralel olarak biçimlendiği söylenebilir. Bunun en bariz örneklerinden biri çeyiz geleneğidir. Çeyiz geleneğinin bir parçası olarak evlenme çağına gelen kızların çeyizleri, giysileri, kullanacakları eşyaları üzerinde çeşitli renk ve motiflerde işlemeler yapılmıştır. Türk el nakışlarınınn gelişmesine katkı sağlayan bir başka adet ise en değerli yerlere nakışlı eşya hediye edilmesi alışkanlığıdır.

Türk el nakışlarının öne çıktığı en parlak zamanlar, kıymetli kumaşlar üzerine altın ve gümüş simin işlendiği 17. ve 18. yüzyıllar olmuştur.

Günümüzde yaşanan teknolojik gelişmeler ve değişen hayat şartları nedeniyle nakışlar, eski ince işleme şeklini yitirse de renk ve dokusunu kaybetmeden günümüze uyarlanan haliyle varlığını sürdürmektedir. Bir Turing işletmesi olan İstanbul Sanatları Çarşısı ise Türk el nakışlarının en güzel örneklerini görebileceğiniz yerlerden biridir.

İğne Oyası

Çeyiz geleneğinin önemli unsurlarından biri olan iğne oyasının ortaya çıkmasındaki en büyük etken Anadolu’nun İpek Yolu üzerindeki konumudur. Bir yönüyle Türk kadınının kendini ifade etme biçimlerinden biri olan iğne oyası zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Kadınların zekâsı ve ruhunun bir yansıması olarak ince ince işlediği iğne oyaları, süsleme sanatı içerisinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Tülbent kenarı, masa örtüsü, havlu kenarı, yakalık gibi alanlarda sıklıkla görülen iğne oyaları; günümüzde eskisi kadar kullanılmasa da hala kültürümüzü yansıtan önemli bir işleme sanatı olarak varlığını korumaktadır.

Kanaviçe

İlk örneklerine Orta Asya Türklerinde rastlanan işleme sanatlarından kanaviçe seyrek telli bez üzerine iğne ve ipliklerle yapılmış işlemelere verilen isimdir. Motiflerin bir nevi iletişim aracı haline geldiği kanaviçenin, Anadolu’da başlangıçtaki kullanım alanları daha çok çanta, halı, pano ve arma işleri olmuştur. Gelenekli kültürün bir parçası olan ve günümüze kadar devam eden kanaviçe süsleme; güzellik olgusunun etkisiyle ekonomik ve kültürel değişiklikler göstererek gelişmiştir. Süreç içerisinde göçlerin etkisi, elçilerin ziyaretleri gibi etkenlerle de bütün Avrupa’ya yayılmıştır. 15. ve 16. yüzyıllarda özellikle İngiltere, Fransa ve İtalya kadınlarının ilgisini çekmiştir.

Uygulanmasının kolay malzemelerinin ulaşılabilir olması nedeniyle kanaviçe, günümüzde de tercih edilen el sanatlarından biri olarak varlığını sürdürmektedir.