İstanbul Sanatları Çarşısı; tarihi Sultanahmet Meydanı’nda Yeşil Ev Oteli’nin yanındaki Cedid Mehmed Efendi Medresesinde yer almaktadır. Ülkemizde, gelenekli sanatlarımızın unutulmaya yüz tuttuğu, mimari mirasımızın da kaderine terk edildiği seksenli yıllarda, kurulduğu 1923’ten beri birçok ilke imza atan Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, yine bir ilki gerçekleştirmiştir. TTOK tarafından yapılan Yeşil Ev’in restorasyonu sırasında, metruk durumda olan Cedid Mehmed Efendi Medresesi 1987 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğünden kiralanarak restore edilmiş ve klasik üslûpta medrese özelliği bozulmadan gelenekli el sanatlarının tanıtıldığı bir çarşıya dönüştürülmüştür. Her odasında farklı bir sanatın icrâ edildiği İstanbul sanatlarımızın son temsilcileri diyebileceğimiz ustaları da bir araya getiren çarşı, bölgenin kültür ve sanat merkezi olarak ziyaretçilere açılmış olup milli kültürümüzün ve turizmin hizmetine sunulmuştur.

Medresenin bânisi, biri 1695, diğeri 1703 olmak üzere iki defa şeyhülislamlık yapan Ladikî el-Hac Mehmed Efendi’dir. Mehmed Efendi, taşradaki muhtelif görevlerden sonra çeşitli medreselerde müderrislik yaptı. Sesi güzel olduğu için IV. Mehmed tarafından 1670’te üçüncü imam olarak atandı. Üst düzey medreselerde de müderrislik görevini devam ettirdi. 1675’te padişahın ikinci imamlığına yükseldi. 1681’de İstanbul kadısı, 1684’te Anadolu kazaskeri, 1688’de Rumeli kazaskeri oldu. Bir dönem Rumeli kazaskerliği görevinden alınsa da 1695’te tekrar aynı göreve tayin edildi. 20 Mart 1695’te ise şeyhülislam oldu. Ancak II. Mustafa kendi hocası olan Feyzullah Efendi’yi bu makama getirmek istediğinden 2 ay 6 gün sonra azledildi. II. Mustafa’nın tahttan indirildiği Edirne Vakası’nda yeniçeriler tarafından 25 Temmuz 1703’te şeyhülislamlığa aday gösterildi. Kaynaklarda II. Mustafa’nın tahttan indirilmesi için hazırlanan fetvanın Mehmed Efendi tarafından yazıldığı ifade edilmektedir. Şeyhülislamlığı yeni padişah III. Ahmed tarafından tasdik edildi. 5 ay şeyhülislamlık yaptıktan sonra 25 Ocak 1704’te III. Ahmed tarafından azledilerek Bursa’ya gönderildi.

Mehmed Efendi, 10 Ekim 1705 tarihli vakfiyesinde sahip olduğu pek çok kitabı, günümüzde Kabasakal Caddesi’ndeki arazisinde yaptırdığı 12 oda, 1 dershane ve tuvaleti olan medreseyi, 11 adet müteehhil odasını (evli olanların kaldığı yerler), medrese bitişiğindeki 3 dükkânı, medresede bulunan 2 çeşmeye getirilmek üzere su vakfetmiştir. Bursa’da ilimle uğraşan Ladikî Mehmed Efendi, Eylül 1728’de burada vefat etti.

Vakfı kendi soyundan gelenler tarafından belirlenen kurallar çerçevesinde idare edilmesi şartını koydurdu. Vakıf, Mehmed Efendi’nin ölümünden 1895’e kadar soyundan gelenler tarafından idare edildi. 1840’larda mütevelli olarak atanan Âişe Sıdıka Hanım’dan 1885’ten beri haber alınamıyordu. 1895’te kaymakam sıfatıyla vakfın idaresi medreseden icazeti olan Niğdeli Hasan Fehmi’ye geçti.

Uzun yıllar boş kaldıktan sonra Cedid Mehmed Efendi Medresesinin odaları Vakıflar tarafından kiraya verilmiştir. Zaman içinde evsizlerin kaldığı bir harabe hâline gelen yapı Turing tarafından restore edilerek, o zaman için, unutulmaya yüz tutmuş konumdaki gelenekli sanatlarımızın icrâ edildiği bir çarşı hâline dönüştürülerek İstanbul’a kazandırılmıştır.

İstanbul Sanatları Çarşısı bünyesinde hat, tezhîp, ebrû, çini, kat’ı, kumaş boyama, kitre bebek, porselen boyama ve el işlemeleri sanatkârları hâlihazırda eserler üretmektedir. Her biri kendi alanında yetkin olan bu sanatkârlar Turing’in kendilerine tahsîs ettiği hücrelerde sanatlarını icrâ ederek ortaya çıkan birbirinden kıymetli ürünleri sanatseverlerin beğenisine sunmaktadırlar.

İstanbul’un en merkezi noktalarından birinde bulunan İstanbul Sanatları Çarşısı, kadim sanatlarımızın bütün dünyada tanınması ve yaygınlaşması hususunda önemli bir vazife üstlenir. Kültürel kodlarımızı taşıyan bu sanatlarımızı en doğru haliyle geleceğe aktarmak hususunda Turing, üstüne düşeni büyük bir hassasiyetle yerine getirmektedir.

Sanatkârlarımız tarafından üretilen eserler medresenin ön cephesinde yer alan, içten birbirine bağlı, iki dükkânda satışa sunulmaktadır. Sanatseverlerin çarşımızı gezdikten sonra dinlenebilmeleri ve şehrin kaotik atmosferinden sıyrılıp huzurlu vakit geçirebilmeleri için İstanbul Kahvehanesi, yine ön cephede bulunan iki dükkânda ve medresenin iç avlusunda hizmet vermektedir. Turing tarafından basılan kültür kitapları ise İstanbul Kitapçısı'ndan temin edilebilir. Medresenin dershane bölümünde ise Turing Kütüphanesi’nin seçkin eserleri yer almaktadır.

Cedid Mehmet Efendi Medresesi kesme taştan avlulu plan tipindedir. Medreseye Kabasakal Caddesi üzerinde sıralanmış dükkânların arasından girilmekte olup mermer söveli, basit bir girişten sonra beşik tonozlu bir geçitten avluya ulaşılmaktadır. Bu avlu dikdörtgen planlıdır. İçerisinde kime ait olduğu bilinmeyen bir mezar, kuyu ve su haznesi bulunmaktadır. Avlu üç taraftan dokuz sütunun taşıdığı sivri kemerli bir revak ile çevrelenmiştir. Revaklardaki ince ve mermer sütunlar birbirleri ile sivri kemerlerle bağlanmıştır. Bu revakların arkasında 12 adet üzeri kurşun kubbeli medrese hücresi bulunmaktadır. Bu medrese odaları kare planlı olup, birer pencere ve kapı ile avluya açılmaktadır. Cedid Mehmed Efendi Medresesinin Kabasakal Caddesi’nin köşesine rastlayan yerinde, yine kare planlı ve hücrelerden daha büyük bir dershanesi vardır.